SERMO 2 (= RLS N° 604), inédit

Sur la croix et pour inviter à la prendre

Sermon prononcé en octobre 1245, lors du Parlement convoqué par le roi de de France Louis IX pour organiser la croisade.

Ce verset vous montre brièvement pourquoi vous devez prendre la croix:

1. car les hommes, là où ils croient trouver du plaisir, ne recueillent que de la tristesse et de l’amertume;

2. tandis que le bois de la croix adoucit cette amertume, si l’homme considère tout ce qu’il a gagné par la Passion.

Ms P1, f. 178ra-178vb.

Sermo de cruce et de inuitatione ad crucem.

Ecclesiastico xxxviii°: Nonne a ligno indulcorata est aqua ? ²⁶⁸² In hiis uerbis breuiter uobis ostenditur quare crucem assumere debeatis. Assumptione enim crucis quasi a ligno crucis omnis cordis amaritudo dulcoratur. Legitur iiii° Re. iiii° quod filii prophetarum coniecerant colinquicidas in ollam ut inde sibi pulmentum facerent. Sed postea uolentes hanc decoctionem pregustare senserunt amaritudinem nimiam ²⁶⁸³ et dixerunt: Mors in olla ²⁶⁸⁴ .

1. Quid per filios prophetarum nisi corda hominum uel ipsi homines designantur, qui dum sibi uolunt querere unde gaudeant, pocius inueniunt unde tristentur, et unde credunt repleri leticia et delectatione, replentur amaritudine et tristicia? Teste Salomone qui dicit in Ecclesiaste: Inueni amariorem morte mulierem ²⁶⁸⁵ . Inter cetera maiorem delectationem reperit uir in muliere quam in uino et cibo seu diuiciis uel honoribus. Si ergo mulierem que dulcissime reputatur inuenit amariorem morte, qua nichil est amarius, quid (f. 178rb) ergo de aliis?

Ecclesiastes i°: Dedique cor meum ut scirem prudentiam et agnoui quoque quod in hiis esset labor et afflictio spiritus, eo quod in multa sapiencia multa sit indignatio et qui addit scientiam addit et dolorem ²⁶⁸⁶ . Quia hoc solum scit homo se nichil scire, ut dicit philosophus.

Ecclesiastes v°: Auarus non implebitur pecunia et qui amat diuicias fructus non capiet ex eis ²⁶⁸⁷ . Hoc solum inuenit quod labor est in acquirendo, timor in custodiendo, dolor in ammitendo.

Idem in dignitatibus in quibus amaritudo nimia reperitur, periculum et timor. Ezechiele iii° ²⁶⁸⁸ : Spiritus quoque leuauit me et assumpsit me et abii amarus in indignacione spiritus mei ²⁶⁸⁹ .

Et gaudium de liberis siue de multitudine liberorum frequenter in amaritudinem commutatur et accidit quod legitur Ruth i°: Nolite me uocare Noemy quod est pulchra sed uocate me Marath quod est amara quia amaritudine replevit me Omnipotens, egressa enim sum plena et uacuam me reduxit Omnipotens ²⁶⁹⁰ . Sic multe liberos suos ammittunt non sine magno dolore.

Multi etiam possunt dicere cum Iob vii°: Sicut mercennarius prestolatur finem operis sui, sic et ego habui menses uacuos et noctes laboriosas enumeraui michi ²⁶⁹¹ . Recogitat homo quod multum laborauit et nichil utile sibi fecit, immo potius dampnum. Et si etiam bonum fecit, hoc ignorat. Ecclesiastes ix°: Nescit homo an ira an odio dignus sit ²⁶⁹² .

Item quando cre-(f. 178va)-dit quod status Christianitatis melioretur uel status uniuersalis, uidet quod deterioretur, et omnia conuertuntur in malum, etiam ea que creduntur fieri bona intencione.

2. Sed a lignodulcoratur hec aqua, quia dulcedine inestimabili debet respergi cor humanum quando considerat quod Deus eum tantum dilexit, crucem pro eo ascendendo. Quid est quod pro nobis non faceret, qui hoc pro nobis fecit? Ad Rom. v°: Si enim cum inimici essemus reconciliati sumus Deo per mortem Filii Eius, multo magis reconciliati salui erimus in uita ipsius ²⁶⁹³ .

Item quando consideramus quod maior pars emende iam facta est pro nobis. Item quando gaudio resperguntur qui lignum crucis ponunt in corde suo, quasi in aquis Marath ²⁶⁹⁴ crucem pro Domino assumendo, crucem post Dominum baiulando, eius consilio aquiescendo, qui dicit: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me ²⁶⁹⁵ ; quando uidet quod pro tam minimo ei tot et tanta debita dimittuntur, et in tam minimum laborem, scilicet in laborem huius peregrinationis, commutantur; quando uidet quod quasi alter latro pendens in cruce, absoluitur in momento ²⁶⁹⁶ ; quando considerat quod Deus eum fecit suum signiferum; quando considerat quod super equm regium positus est, uelut alter Mardocheus ²⁶⁹⁷ .

Honorauit Dominus Petrum et Andream in hoc quod appensi fuerunt in cruce. Unde uterque gaudens et exultans uenit ad crucem. Leticia etiam debet ei inesse, quod pro mo-(f. 178vb)-dulo suo uicem rependit Domino, quod etiam caros suos qui sunt in purgatorio iuuare potest, si crucem et hanc peregrinacionem assumpserit pro eis; et quod per crucem acquirit sibi uitam eternam.

Ipsa est enim lignum uite hiis qui apprehenderunt eam. Currite ergo ut comprehendatis eam ²⁶⁹⁸ . Ascendite in palmam cum sponsa, et apprehendite fructus eius ²⁶⁹⁹ , remissionem peccatorum et uitam eternam, quam nobis parare dignetur Dominus noster Ihesus Christus qui uiuit in secula seculorum.