SERMO 5 (=RLS n° 872), inédit

Sermon aux mêmes [les prélats français] mais dans un autre endroit

Sermon prononcé entre le 17 février et le 31 mars 1247.

Puisse cette prophétie (Ez. 37, 17) s’accomplir ces jours-ci:

1. de même qu’autrefois le peuple de Dieu constitué de deux groupes unis, Juda et Israël, s’avéra invicible, de même il fut anéanti lorsque qu’au temps de Roboam il se divisa;

2. le peuple chrétien est composé de deux parties, le regnum et le sacerdotium ; tant qu’ils sont unis, les Chrétiens sont vainqueurs; qu’ils se divisent, et ils seront vaincus;

3. mais le Diable a introduit la division entre les frères; tants qu’ils sont restés unis, ils ont fait la force des anciens Empires, la Grèce puis Rome puis les Français; mais tous les anciens Empires ont succombé à la division; le même sort nous guette; prions le Seigneur pour retrouver l’union.

Ms O, f. 297vb-298vb.

Sermo ad eosdem et de eodem sed in alio loco. Ezechiel xxxvii°: Adiunge illa, id est duo ligna, unum ad alterum tibi in lignum unum et erunt (f. 298ra) in unionem in manu tua ²⁷⁵⁹ .

Paulo ante ibidem dicitur: Factus est sermo Domini ad me dicens: Fili hominis sume tibi lignum unum et scribe super illud Iude et filiorum Israel sociorum eius ²⁷⁶⁰ et tolle lignum alterum et scribe super illud Ioseph et lignum Effraym et cuncte domus Israel sociorumque eius et adiunge illa etc ²⁷⁶¹ .

1. Utinam hec prophetia diebus istis adimpleatur. Sicut enim quondam populus Dei constitutus fuit et compactus ex duabus tribubus que uocabantur Iuda et ex decem que uocabantur Effraym serui Israel, et quamdiu unitatem tenuerunt, nullus eis potuit resistere, sicut ostensum fuit Balaam Numeriis xxiiii°, quando dixit de illo populo: Accubans dormiuit ut leo et leena, qui suscitabit eum? ²⁷⁶² Nullus scilicet. Ut enim leo fortissimus animalium ad nullius pauet occursum, sic quamdiu populus ille similis fuit rinocheronti, consistens in unitate monarchie, nullum timuit, sicut ibidem dicitur: Cuius fortitudo similis est rinocherotis ²⁷⁶³ . Et Psalmista dicit: Dilectus quemadmodum filius unicornium ²⁷⁶⁴ , id est: quamdiu populus ille unitatem tenuit et unum fuit et in fortitudine, nullus potuit ei comparari. Sed postquam tempore Roboam filii Salomonis diuisi fuerunt abinuicem, facti sunt in direpcionem omnium nationum, sicut deplorat Psalmista: Vindemiant eam omnes qui pretergrediuntur uiam ²⁷⁶⁵ . Et Ysa. xviii°: Ite angeli ueloces ad gentem euulsam ²⁷⁶⁶ et dilaceratam ²⁷⁶⁷ . Quilibet enim populus eis uicinus partem sibi rapiebat. Non erat enim gens que non obtineret terram Iudeorum. Et ad ultimum utraque pars destructa fuit. Et ideo Dominus, promittens huic populo recuperacionem si penitentiam ageret de peccatis suis, promittit eis quod ad uni-(f. 298rb)-tatem reuertentur, et alio modo ad antiquam fortitudinem et honorem et ad pristinum statum redire non poterunt. Unde in predicto uerbo dicit: Adiunge illaetc. Et in Osee i°: Congregabuntur filii Iuda et filii Israel pariter et ponent sibimet caput unum ²⁷⁶⁸ .

2. Ad instar illius populi, populus christianus quasi ex duabus partibus est constitutus, ex regno scilicet et sacerdotio. Unde prima Petri ii°: Vos autem genus electum regale sacerdotium gens sancta populus acquisitionis ²⁷⁶⁹ . Et quamdiu regnum et sacerdotium, id est milites et clerici, unum erunt in uinculo caritatis, ut regnum sit in sacerdocio et milicia in clero per amorem et concordiam, et sacerdocium in regno et clerus in milicia, tunc populus christianus erit gens sancta populus acquistionis . Tunc Christiani acquirent regna et subicient sibi barbaras nationes. Et hoc solus potest facere Dominus, de quo Apocalipsi i°: Fecit nos regnum et sacerdotes ²⁷⁷⁰ . Sed postquam diuisio facta fuerit, tunc populus christianus non poterit stare contra hostes fidei christiane, Domino attestante Mattheo xii°: Omne regnumin seipsum diuisumdesolabitur, et domus supra domum cadet ²⁷⁷¹ .

3. Sed certe hodie uidetur adimpletum quod Dominus predixerat per Osee xii°, et possumus plangere cum eodem propheta: Heu consolacio absconditaest ab oculis meis ²⁷⁷² , quia ipse, id est dyabolus, de quo ibi loquitur, inter fratres diuidet. Diabolus enim pro posse procurat diuisionem et discordiam inter fratres, id est inter clerum et miliciam. Vultis uidere quod milicia et clerus sunt fratres et non tantum fratres immo gemelli immo simul nati? Hoc apparet quia semper sese secuntur et unus sine altero esse non potest. Primo fuerunt in Grecia, secundo Rome, tercio apud Gallicos. Quamdiu isti duo fratres pacem et unitatem habuerunt, nullum (f. 298va) timuit populus christianus. Sed hiis duobus fratribus discordantibus, sibi iuste timere potest et debet. Legitur Daniele viii°: Porro hyrcus habebat cornu insigne inter oculos suos et uenit ad arietem illum cornutum ²⁷⁷³ . Cumque appropinquasset prope arietem efferatus est in eum et percussit arietem et comminuit duo cornua eius et non poterat aries resistere einec poterat aliquis arietem liberare de manuhyrti. Postea ortafuerunt quatuor cornua ²⁷⁷⁴ et tunc destructa fuit fortitudo hyrti. Hyrtus iste regnum Grecorum, quod quamdiu unum regem et unum rectorem habuit, sibi duo regna potentissime subiugavit, regnum Medorum et regnum Persarum. Hoc fuit temporibus Alexandri. Sed post Alexandrem diuisum fuit regnum Grecorum in quatuor regna, ut legitur in primo libro Machabeorum ²⁷⁷⁵ , et tunc fortitudinem suam amisit, immo destructum fuit. Sic regnum Iudeorum diuisum in quatuor thetrarchias destructum fuit irrecupabiliter ²⁷⁷⁶ . Sic si in regno sint rectores duo uel tres uel quatuor, stare non potest. In animali natura unum caput constituit , licet plura membra et brachia. Exemplum de serpente habente quinquaginta capita, qui unam minimam caudam quam habebat trahere non ualebat, eo quod capita ad diuersas partes trahebant. Serpens uero unicum caput habens quinquaginta caudas trahebat quo uolebat.

Legimus dilectissimi quod Moyse orante prop populo et leuante manus suas, Abymelech uincebatur, Exodo xvii° ²⁷⁷⁷ . Quid si Moyses leuasset manus suas ad maledicendum populo? Sic timendum est ne, si clerus imprecetur milicie, quod uincetur ab inimicis fidei christiani. Precepit Dominus in (f. 298vb) Deuteronomio ut sacerdotes in congressibus populum precederent, et tubis canerent ²⁷⁷⁸ . Quid est hoc, nisi quod clerici tubis orationum debent clamare in celum? Legitur in fine libri Machabeorum quod sacerdotibus clangentibus tubis, in fugam conuersus est Cendebeus ²⁷⁷⁹ . Dilectissimi, si diligitis negocium terre sancte et alia negocia Christianitatis, reuertamini ad unitatem et ad pacem et sic prosperabitur negocium terre sancte. Alioquin pro nichilo laboratis. Adiuramus ergo uos, tam clerum quam miliciam, per aspersionem sanguinis illius qui fecit utraque unum, ut paci intendatis, ut ad pacem eternam peruenire ualeatis, prestante Domino nostro qui uiuit in secula seculorum Amen.