SERMO 10 (=RLS N° 603), inédit

pour inviter à prendre la croix et récomforter les croisés

Sermon donné ntre la mi-juin et fin août 1248

Comme Jacob a bénit son fils Neptalim; le Seigneur bénit ceux qui par amour de lui abandonnent leur patrie et traversent les mers pour les régions barbares.

1. Neptalim s’interprète comparaison; ces croisés se monteront plus vaillants que leurs ainés qui prirent Antioche et Jérusalem;

2. Neptalim s’interprète aussi dilatation; le Seigneur a véritablement dilaté le coeur de ces hommes; ils ont vidé leurs coeurs par une pénitence sincère;

3. ils chanteront un cantique nouveau au Seigneur quand ils habiteront avec lui.

Ms P1 , f. 177ra-178ra.

[Sermo] ad inuitandum ad accipiendum crucem et ad confortandum crucesignatos.

Gen. xlix°: Neptalim ceruus emissus dans eloquia pulchritudinis ²⁹²⁸ .

Sic benedixit Iacob filio suo Neptalim. Sic et hodie benedicit Dominus illis qui pro amore eius uelut cerui spirituales lustra dimittunt propria, id est terram in qua nati fuerunt et nutriti. Cerui enim tempore amoris propria cubilia et siluas sibi domesticas dimittunt, flumina transeunt et ad loca ignota se transferunt. Sic hiis temporibus amore Dei ardentes patriam derelinquunt et non tantum flumina transire immo maria festinant et adire barbarias regiones. Hiis ergo quasi spiritualibus filiis Dominus benedicitt dicens: Neptalim ceruus emissus.

1. Neptalim interpretatur comparatio uel dilatatio ²⁹²⁹ . Legimus in Gen. xxix° quod Lya quatuor filios genuit, Ruben, Symeon, Leuy et Iudam ²⁹³⁰ , et quod Rachel Dam filium Bala ancille sue suum proprium filium reputauit ²⁹³¹ . Similiter et Neptalim eiusdem filium, de quo dixit Rachel: Comparauit me Dominus cum sorore mea et inualui ²⁹³² . Comparauit dixit, quia Oolyab fuit de tribu Dam qui cum Belelseel, qui de tribu Iuda, tabernaculum fabricauit ²⁹³³ . Yram uero qui templum Salomonis fecit ²⁹³⁴ fuit filius cuisdam mulieris de tribu Neptalim ²⁹³⁵ et in magisterio isto (f. 177rb) nullum socium legitur habuisse. Et ita Rachel inualuit Lye sorori sue id est eam superauit. Sic potest dici de hiis qui modo iter arripiunt transmarinum. Comparabit eos Dominus et equabit illos antiquis nobilibus qui de regno Francie exeuntes Anthyochiam et terram Iherosolomitanam acquisierunt. Sic et ministerio istius milicie, prout confidimus de Dei misericordia, terra sancta euacuabitur a perfidis Sarracenis. Speramus etiam quod hec milicia inualescet, terras alias liberando a iugo Sarracenorum et restituendo populo et cultui christiano. Unde recte hec milicia Neptalim nominatur, quia illi antique milicie non tantummodo comparabitur et equabitur, immo etiam inualescet, Domino concedente.

2. Neptalim etiam interpretatur dilatatio, vel dilatauit me. Uere corda istorum dilatauit Dominus per amorem ut possint dicere cum propheta: Uiam mandatorum tuorum cucurri quia dilatasti cor meum ²⁹³⁶ . Ibi Augustinus: Viam mandatorum Domini minime cucurrisset nisi Dominus cor eius dilatasset ²⁹³⁷ . Ideo currit hec milicia ut impleat mandatum Domini, quia corda habent dilatata per amorem. Quod prevudens Ysa. admirando querit: Qui sunt isti qui ut nubes uolant ? ²⁹³⁸ ; et de hiis predicit xl°: Assument pennas sicut aquile, current et non laborabunt, ambulabunt et non deficient ²⁹³⁹ . Amor enim dilatat cor ut possit capere illum quem celi celorum capere non possunt, sicut dicit Salomon in dedicacione templi, iii° Re. viii°: Si enim(f.177va) celum et celi celorum te capere non possunt quanto magis domus hec quam ego edificaui tibi ²⁹⁴⁰ . Sed caritas dilatat cor ut possit tantum Dominum capere. Crucesignati nostri possunt dicere: Cor nostrum dilatatum est, sicut dicit Apostolus iia ad Corinth. vi° ²⁹⁴¹ .

Sed multorum corda coangustata sunt ut Deum capere non possint, sed potius dicere illud Ysa.: Coangustatum est stratum ²⁹⁴² , et hoc facit peccatum. Habent enim cor impeditum peccatis adeo ut Deum capere non possint. Sed deberent facere sicut Neemias fecit, Hesdra ultimo, qui vasa Tobie eiecit de uestibulo templi ²⁹⁴³ .

Crucesignati uero nostri euacuauerunt corda sua per ueram penitentiam et deposuerunt onera peccatorum. Dissoluerunt colligationes impietatis ²⁹⁴⁴ . Reddiderunt et restituerunt ea que male habuerant uel rapuerant, ut relinquant post se benedictionem et non maledictionem. Isti sunt uere Neptalim et possunt uere dicere: dilatauit me Dominus ²⁹⁴⁵ , et sunt sicut ceruus emissus, quia tempus amoris in cordibus eorum feruet. Ideo sicut cerui lustra propria derelinqunt, et possunt dicere: Vox turturis audita est in terra nostra ²⁹⁴⁶ . Gemitum enim modo habent pro cantu, tamen iste gemitus procedit ex amore. Possunt dicere, Abachuc ultimo: Posuit pedes meos tamquam ceruorum et super excelsa statuens me ²⁹⁴⁷ , quia nec silue nec montes nec luctosa nec flumines possunt eos retinere, nec possunt aliquibus retenaculis (f. 177vb) retineri. Et hoc facit amor Dei.

Omnia enim uincula rumpit amor Dei et timor gehenne. Iudic. xvi° legitur: Qui rupit uincula, quomodo si rumpat quis filum de stupa tortum cum sputamine cum odorem ignis acceperit ²⁹⁴⁸ . Ita ignis Spiritus Sancti omnia uincula rupit in istis. Unde in fine Canticorum: Fortis est ut mors dilectio ²⁹⁴⁹ que omnes iuncturas dissoluit et maxime iuncturam corporis et anime. Dura ut infernus emulatio ²⁹⁵⁰ , quia sicut illi qui in inferno sunt non curant de caris suis, sic hii ²⁹⁵¹ emulatione Dei accensi de caris suis curare non uidentur, uxores et filios propter Dominum dimittentes. Hii sunt ergo cerui emissi et possunt dicere cum Abacuch: Deus Dominus fortitudo mea et ponet pedes meos tamquam ceruorum et super excelsa statuens me deducet me qui uictor in psalmis canentem ²⁹⁵² . Isti sicut cerui desiderant ad fontem aquarum uiuentium, ad fontem uite. Uere ergo de hiis dicitur: Neptalim ceruus emissus.

3. Sequitur: Dans eloquia pulchritudinis. Hoc erit quando cantabunt Domino canticum nouum ²⁹⁵³ quia mirabilia fecit, quando confitebuntur Domino quoniam bonus ²⁹⁵⁴ , et maxime quando in domo Domini in secula seculorum laudabunt Dominum ²⁹⁵⁵ . Modo turpiter loquntur quia sunt balbi, sed tunc balbus uelociter ²⁹⁵⁶ loquetur, sicut dicit Ysa. xxxxv°: Aperta erit lingua mortuorum ²⁹⁵⁷ , tunc loquentur lingua chananea ²⁹⁵⁸ . Modo loquntur ut paruuli, sed tunc erunt euacuata que sunt paruuli.

Sed uos alii quid deberetis facere? Deberetis facere sicut (f. 178ra) faciunt iuniores cerui quando uident maiores ceruos iter arrimpere: uadunt post eos et eos secuntur. Sic deberetis et uos facere et si non uultis eos sequi corpore, saltem corde et oratione debetis eos sequi. Et si non modo, saltem in alio passagio.

Vale nobis dicimus. Rogate Deum ut uos conducat et si ei placuerit, reducat sanos et incolumes, et nos et uos perducat ad gaudia sempiterna.