SERMO 10

1. Saint Nicolas fut vraiment ami de Dieu et des hommes, de Dieu par la pureté de son cœur, des hommes par sa miséricorde. Sa mémoire est en bénédiction comme une bonne odeur.

2. Beaucoup veulent être amis de Dieu, mais cherchent surtout à être aimés des autres, s’attachent aux biens temporels, tels de nombreux clercs, et oublient le Seigneur.

3. Celui qui veut être ami de Dieu doit habiter la sagesse.

4. Il doit aussi être ennemi du monde, considérant sa brieveté, son instabilité, sa mutabilité, son infidélité, la souffrance qu’elle engendre, sa malignité, son adversité, son inamicalité.

Ms :

Ca : Canterbury, Cathedral Archives Lit. Mss. D 7, 158vb-160rb.

D : Durham, Cathedral Library, A III. 12, 51ra-51va.

|158vb| Dilectus Deo et hominibus¹⁴⁴⁹.

_______________

|51ra| [marg.] Sermo magistri Iordanis

[rubr.] Item, festo beati Nicholai

Dilectus Deo et hominibus, cuius memoria in benedictione est ¹⁴⁵⁰.

1 . Nonne uerba mea quasi ignis et quasi malleus conterrens petras ¹⁴⁵¹, Ieremias. Ignis manifeste patet, alta ut arbores et domos incinerat, dura ut ferrum et lapides mollificat, et mollia ut lutum in clibano indurat. Ita uerbum Domini altos homines, qui uidentur esse sublimes, in conspectu sui ipsius et aliorum humiliat, et etiam duros homines, ut auaros, qui duri sunt ut metallum, mollificat, et luxuriosum qui quasi luteus est, indurat, et ideo dicit Dominus : Nonne uerba mea, etc. Petra non de facili fit mollis, nisi malleo. Muri Ierusalem non edificabuntur, nisi lapidibus uiuis¹⁴⁵². Sicut malleus lapidem exornat et superflua tollit, ita uerbum Domini.

2. Nulli dubium est, quod amicus Dei amabilis¹⁴⁵³ est hominibus. Et hoc bene de sancto Nicholao. Erat enim ualde conpatiens, et super afflictos¹⁴⁵⁴, etc. Dilectus erat Deo per cordis puritatem, et amabilis¹⁴⁵⁵ hominibus per operis pietatem. Deus enim intuetur cor ¹⁴⁵⁶. Cauendum est ergo ne aspergatur puluere humane glorie, uel fedetur humane laude. Vnde illud : Beati mundo corde ¹⁴⁵⁷. Homines uident opus, et est quasi arbor. Pietatem cordis intuetur, et est quasi radix qui non uidetur. Vir iste habuit pietatem operis. Fuit enim uir misericordie, et uere fuit oliua et non sterilis in domo Domini¹⁴⁵⁸. Vnde illud : Beati misericordes ¹⁴⁵⁹.

______________

Dolet uero diabolus, quando aliquis isto malleo ornatur. Petat tamen quilibet ut edificentur muri Ierusalem ¹⁴⁶⁰. Malleus quandoque habetur in ore, non bene operatur nisi quando est in manu. Habent malleum in ore qui solum habent uerba et non opera. Oremus¹⁴⁶¹ igitur efficaciam istius ignis et mallei, etc., et dicat quilibet: Veni, Sancte Spiritus.

2 . Dilectus Deo, etc. Videt quilibet quomodo hec uerba conueniunt beato Nicholao. Dicitur enim amicus Dei Nicholaus. "Valde etenim erat compatiens, et pia gestabat uiscera." Fuit Deo dilectus et hominibus beneficus. Deo puritate cordis : Deus enim intuetur cor, ipse est scrutans corda et renes ¹⁴⁶², uoluit habere cor mundum, ita quod nec aliquis puluis iactantie uel inanis glorie ualuit ei adherere : Beati mundi corde.

Humilis fuit in oculis suis. Iste fuit ramus delatus per columbam in archam Domini, que intelligitur requies, quia cessauerunt aque¹⁴⁶³. Psalmus : Deus non dabit in eternum fluctuationem iusto ¹⁴⁶⁴, set hic. Omnes qui pie uolunt ¹⁴⁶⁵ uiuere persecutionem patientur ¹⁴⁶⁶, uel a demonibus uel ab hominibus. Mundationes persecutionum suarum cessauerunt hodie, |159ra| et ipse tamquam in paradisum defertur, et per columbam, non per coruum, per quam intelligitur procrastinatio penitentie, que ducit in infernum

________________

Hominibus pro pietate operis : pietas est sicut radix arboris, unde quod fluunt humores et uirores ramorum. Ipse fuit uir misericordie. Oliua fuit. Psalmus : Ego autem sicut oliua fructifera ¹⁴⁶⁷. Bernardus : "Qui misericors est speret in misericordia¹⁴⁶⁸." Fertilis erat multis. Ipse fuit columba oliuam portans ad archam Nœ. Nœ interpretatur requies¹⁴⁶⁹. Ei cessauerunt aque, quia non dabit Dominus fructuationem iusto ¹⁴⁷⁰. Apostolus : Omnes qui pie uolunt uiuere persecutiones patientur. Non fuit coruus procrastinans, de quo Bernardus : "Pessima res est qui dicit : "Cras, cras", subito ostium clauditur, et remansit foris cum uoce coruina qui non habuit primo gemitum columbinum¹⁴⁷¹."

Memoria eius in benedictione est ¹⁴⁷². Set quomodo erit in benedictione, qui nec est memor sui¹⁴⁷³ Dei ? Nec hic comparabitur uiro consideranti uultum natiuitatis sue in speculo et abiit et statim oblitus est qualis fuit¹⁴⁷⁴. Ita in sermone, uidet qualis est, set post obliuiscatur. Quis memor erit eius qui sui obliuiscitur ? Psalmus : Non fuerunt memores¹⁴⁷⁵, etc. Bernardus : "Inter opera Christi opus redemptionis a memoria redemptorum aliquatenus non recedat¹⁴⁷⁶." Psalmus : Horum non est memor amplius et ipsi de manu tua repulsi sunt¹⁴⁷⁷. Et ibidem, in Psalmo : Deleantur de libro uiuentium¹⁴⁷⁸ et cum iustis non scribantur. Talium memoria periit cum sonitu¹⁴⁷⁹. Memoria Iosie erit in compositione odoris¹⁴⁸⁰, per quem beatus Nicholaus intelligitur, qui interpretatur laus populi. Iosias est in quo est sacrificium¹⁴⁸¹. Multi habent compositionem odoris, set fetoris. Qui componit multas bonas species aromaticas, bonus est ibi odor. Memoria¹⁴⁸² ergo beati Nicholai in quo fuit tanta uirtutum compositio, fragrat odore bono. Apostolus : Bonus odor sumus in omni loco Dei, set tamen odor bonus in uitam, odor uilis in mortem¹⁴⁸³.

_______________

Tua memoria, quomodo in benedictione erit, quoniam inmemor es tui et Dei ? Hic comparatur uiro consideranti uultum natiuitatis sue in speculo et statim oblitus est qualis fuit. Bernardus : "Opus redemptionis a memoria numquam recedat, aliquatenus non recedit." Tamen obliti sunt Domini qui saluat. Ipsi sunt quorum non est memoria amplius, etc. Deleantur de libro uiuentium. Eorum memoria periit cum sonitu. Statim postquam sepultus¹⁴⁸⁴ est, quid amplius erit eius memoria ? Memoria Iozie in compositione odoris. Iozias interpretatur in quo est sacrificium. Ex aceruo fumi exit¹⁴⁸⁵ fumus et fetor, ex aceruo aromaticum exit odor. Nicholaus interpretatur nitor¹⁴⁸⁶populi, fuit enim rex quo ad factum. Apostolus : Bonus odor Christi sumus in omni loco.

Qualis fetor erit de ore detractorum ? Si quis semper manducaret de pomo, id quod putridum esset in eo, et non id quod esset sanum, nonne¹⁴⁸⁷ diceretur quod¹⁴⁸⁸ cito corrumperetur ? Sic detractores¹⁴⁸⁹. Cum nemo sit ex omni parte beatus, si quid ab eis¹⁴⁹⁰ corruptum uel sinistrum inuenitur in aliquo, hoc masticatur, et non id quod bonum est, ex hoc exit fetor. Fuit memoria etiam eiusdem beati uiri, non tantum in compositione¹⁴⁹¹ odoris set etiam saporis. Fuit enim magne opinionis, et non tantum boni odoris exterius, set etiam sapor illius fuit interius non amarus, set suauissimus. Vnde in omni ore quasi mel indulcabitur ¹⁴⁹² memoria Iosie¹⁴⁹³.

_______________

Quidam sunt odor mortis in morte¹⁴⁹⁴, ut detractores, qui sunt ut sepulchra dealbata¹⁴⁹⁵, |91rb| et auferunt odorem bone fame. Nonne turpe et uile esset si aliquis non sumeret de pomo, nisi quod putridum esset ? Nullus integer est ex omni parte. Si quid corruptionis est, detractor illud sumit in aliqua parte, set maledicabitur in confectione fetoris. Odor longe sentitur, gustus prope. Qui est bone fame et opinionis in omni ore quasi mel indulcorabitur. Memoria Iozie, etc. Beatus igitur cuius memoria in benedictione erit ¹⁴⁹⁶.

3. Felices, quorum longe spersus bonus odor exterius, et sapor est suauis interius. Dilecti Deo dicunt omnes quod uolunt fieri, set si tantum laborarent ut essent Deo dilecti quantum laborant ut diligantur ab omnibus, amoris Domini impedimenta ammonerent¹⁴⁹⁷, scilicet omne illud quod displiceret¹⁴⁹⁸ Domino, et seruitia exiberent, et etiam dona offerent. Ysayas : Auferte malum ab oculis meis ¹⁴⁹⁹. Ecclesiasticus : Erit tibi dilectus seruus sensatus quasi anima tua, non defraudes eum libertate et inopem|159rb| non derelinquas ¹⁵⁰⁰. Quid facit Deus ? Dicit enim : Serue bone et fidelis, super pauca fuisti fidelis supra multa ¹⁵⁰¹ . Set retinetne Deus aliqua¹⁵⁰² supra que non constituitur ? Non, super omnia bona constituet eum, et dicit : Intra in gaudium domini tui ¹⁵⁰³. Si ista uellemus considerare, tollemus impedimenta. Salomon : Donum hominis dilatat uiam eius ¹⁵⁰⁴. Set sine dono non fit¹⁵⁰⁵, et quanto meliora sunt dona, tanto latior est uia, et ante principem magnum facit spatium ei. Sic melius est dare quam accipere, set non sic in pauperibus Christi.

_______________

3. Set plures sunt, qui magis querunt esse dilecti hominibus quam Deo. In omnibus modis laborant, ut amentur ab hominibus, uel ab aliquo diuite, et statim mutant mores, et dant munuscula, et omnia amoris impedimenta auferunt, et hoc displicet Deo, quod non ita faciunt sibi. Quare igitur non mutant mores, cum amentur a Deo ? Quibus dicit¹⁵⁰⁶ Dominus per Ysayam : Auferte mala ab oculis meii, et Salomon : Si tibi sit seruus sensatus sit tibi dilectus quasi anima tua. Non defraudes eum libertate. Euge, serue bone et fidelis, etc., supra multa te constituam, etc. Super omnia bona constituit. Salomon : Donum hominis dilatat uiam ¹⁵⁰⁷ eius et ante principem facit magnum spatium. Beatius est igitur dare quam accipere ¹⁵⁰⁸. Rustici etiam quando portant munera, dilatatur eorum uia cuiusque sit curia, et quanto melior est dilatatio ad curiam celi ! Set obicitur : "Vos religiosi nichil datis et multa accipitis, quid dilatabit uobis uiam ?

Set si beatior est qui dat, quam cui datur, pauperes Christi multa accipiunt, et pauca tribuunt. Set pauperes Christi omnia tribuunt et nulla cupiunt, quia tribuunt hoc totum, quasi scilicet cor contritum et humiliatum quod Deus non despicit¹⁵⁰⁹. Set qui hoc dat Deo, facili dabit cetera. Fac ista Deo et eris ei dilectus. Set heu, Deus conqueritur de multis, quos diligit, et ipsi non diligunt eum¹⁵¹⁰. Osee de clericis, id est dilectis, quasi sorte clericis, scilicet quod respiciunt temporalia et non ipsum, et quod non tantum bona sua consumunt, uerum etiam in domo sua multa scelera perpetrant et se ipsum derelinqunt. Dicit ergo per Osee¹⁵¹¹ : Vidit Deus filios¹⁵¹² Isræl, set quia faciunt, et ipsi respectant ad uinatia uuarum ¹⁵¹³, id est temporalia. Vinum significat spiritualia, uinatia temporalia, uel unum animam aliud caro. Et nota quod dixit : Respectant, id est frequenter spectant. Filii Isræl sunt clerici, qui uident Deum¹⁵¹⁴. Set Deus dicit per Ieremiam : Quid est, quod dilectus meus facit scelera multa in domo mea ¹⁵¹⁵. Ystriones respiciuntur¹⁵¹⁶, et Christi pauperes expelluntur. Hoc malum, secundum peius quod scelera multa faciunt, tertium pessimum, quod Dominum derelinquant. Ysayas : Quomodo si mulier contempnit amatorem suum, sic me contempnit domus Isræl ¹⁵¹⁷.

_______________

Cum igitur beatior est qui plura dat, nos possumus melius Deo seruire in seculo quam in religione." Respondeo : "Quicquid potui habere in seculo, dedi Deo. Qui igitur portat omnia que habuit Deo, nonne multa dat ?" Tamen date cor contritum et humilitatum et Deus non despiciet. Propheta Ieremias : Quid est quod dilectus meus facit multa scelera in domo mea. Et alibi : Sicut mulier contemsit amatorem suum, sic me domus Isræl ¹⁵¹⁸. Retribuebant mihi mala pro bonis et odium pro dilectione ¹⁵¹⁹, et iterum : Filios nutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me ¹⁵²⁰.

Hii sunt illi qui omnia mandata eius dirumpunt, sicut citharista qui rumpit cordas suas, cum quibus dominum suum letificare deberet. Dirumpunt¹⁵²¹ enim psalterium decem cordarum ¹⁵²² quo Domino psallere deberent, id est decem mandata. Vnde Deus : Si quis diligit me, sermonem ¹⁵²³, etc. Set quid est sermo Domini ? Clipeus ignitus ¹⁵²⁴. Clipeus, quia defendit a zelo diaboli. Ignitus, quia urit diabolum. Set clipeus iste in bello deponitur cum eo maxime opus esset. Deus : Si diligitis me, sermonem meam seruate, scilicet mandata dechalogi¹⁵²⁵ per que psalterium decem cordarum. Abicere clipeum in bello uel citharam¹⁵²⁶ |159va| in domo uerecundia est Domini, et melius tenent clipeum et etiam citharisant ipsi laici quam domus Isræl, id est uinea Domini Sabaoth¹⁵²⁷, que deberet fructificare uinum, quo nutritur familia Domini. Set numquid bonum uinum aufert ? Dicit Deus : Vinea facta est dilecto meo in cornu ¹⁵²⁸, id est : quasi induit, et hec dilectio, et in loco uberi quo ditiores, tanto magis in cornu, et hoc mirum, quando ponuntur in loco uberi, quod non sunt grati set ingrati. Ysayas : Filios enutriui et exaltaui ¹⁵²⁹. Laicos nutrit, set cum labore, set clericos enutrit, id est ex toto nutrit uel extra alios, et ita retribuebant mala pro bonis ¹⁵³⁰ , et odio pro dilectione mea.

______________

Qualis est miles qui clipeum Domini sui proicit in lutum ? Sermo Domini clipeus ignitus est ¹⁵³¹. Qui terrena diligunt proiciunt clipeum Domini in lutum. Sermo Domini multos defendit, et custodit, et inimicos urit. Si quis diligit me, sermones meos seruabit, et alibi : Si dilexeritis me, mandata mea seruate ¹⁵³². In psalterio decem cordarum psallite illi, id est in decalogo, et si non seruientur, quomodo sonent corde ?

4. Vis esse Dei dilectus¹⁵³³, sic eris si cum sapientia inhabitas. Ecclesiasticus : Neminem diligit Deus, cum sapientia inhabitat ¹⁵³⁴. Bene uxoratus est, qui potest dicere sapientie : Soror mea est, et prudentiam uocare amicam ¹⁵³⁵ suam, set in sapientiam diligunt homines, non attendentes quod sapientia huius mundi stultitia est apud Deum ¹⁵³⁶ , et hoc plus inhabitatur beatus uir, qui in sapientia morabitur ¹⁵³⁷, etc. Sapiens est, cui res sapiunt prout sunt, scilicet tam temporalia quam eterna. Set dicit Apostolus : Nolite ¹⁵³⁸ alta sapere ¹⁵³⁹. Inuitus sapit homo cibum qui facit nauseum, quia gloria eorum in confessione qui terrena sapiunt. Vnde : Ea que sursum sunt querite ¹⁵⁴⁰. Set aliquando sapit quis eterna et uilescunt ei terrena. Set si moraretur, beatus esset. Aliquando moratur, dicens in ira : "Est amaritudo huius seculi." Hoc adhuc est alterius, qui in iustitia morabatur. Hoc derelinquid uile, et capit pretiosum. Primus gustat, secundus moratur, tertius meditatur, et est beatus. Bonum est habitare cum sapientia. Salomon : Qui creauit me requieuit in tabernaculo meo ¹⁵⁴¹.

_______________

4. Ecclesiasticus : Neminem diligit Deus nisi cum sapientia inhabitat. Bona uxor est sapientia, de qua dicit Dominus : Dixi sapientie : Soror mea es, et prudentiam uoca amicam meam. Beatus qui in sapientia morabitur, et in iustitia meditabitur. Hec non est sapientia mundi, que est stultitia apud Deum. Inuite debemus sapere, quia nauseum facit. Salomon : Gloria eorum in confusione qui terrena sapiunt¹⁵⁴². Apostolus : Si consurrexistis cum Christo, que sursum sunt sapite, non que super terram. Salomon : Vbi humilitas, ibi sapientia¹⁵⁴³, igitur ubi sublimitas, ibi stultitia.

Ego diligentes me diligo ¹⁵⁴⁴, dicit Sapientia. Dilige ergo eam. Dicis autem : "Ego diligo". Set utinam diligeres eam quantum diligis capam meam, que si ualeat decem solidos et exponatur uendenda et offerantur tibi pro ea tantum decem denarii, non uenderes eam pro tam uilo pretio. A simili dicit tibi diabolus : "Vende mihi Deum tuum et ego dabo tibi dilectionem tuam cum hac lecatrice, uel hoc uel illud gaudium momentaneum". Et statim Christus derelinquitur. Et nonne † cum illud, licet me † uile, quod pro eo affertur accipitur. Homo largas elemosinas facit de amore suo seculo, studio, et aliis, set Domino Patri suo modicam partem tribuit. Illud quod homo amat sequitur, Psalmus : Fili hominum usquequo graui corde ¹⁵⁴⁵, etc. Salomon : Omnia que sub sole sunt uanitas est¹⁵⁴⁶. Ponere |159vb| ergo cor ad ista uanum est. Ieremias : Elongauerunt a me et abierunt post uanitates suas et inanes facti sunt ¹⁵⁴⁷. Augustinus : "Paleam sequeris et palea efficeris. Caue ergo ignem¹⁵⁴⁸."

______________

Ego diligentes me diligo, dicit Dominus. Forte si interrogaret aliquis quantum diligis Deum, utrum tantum quantum capam tuam, non diceres, set plus me ipso. Videtur quod non, quia si capa esset uenalis, et ualeret quatuor solidos, et aliquis offeret quatuor denarios, propter multum dedignareris ei respondere, quia diceres : "Non est commutatio." Si offerret unum, multum magis dedignareris et nullo modo dares. Set Deus inestimabilis pretii est, quia omne quod est non potest ei comparari. Probatio : si diligis Deum quantum capam, diabolus uenit cum lecatrice dicens : "Vende michi Deum tuum, accipe delectationem istam." Ego diligentes me diligo. Amor transmutat hominem. Vnde Hugo : "Ea uis amoris est, ut tale necesse est esse quale est illud quod diligis¹⁵⁴⁹." Item, qui dat uni panem integrum, et alii micam, signum est quod plus diligit unum alio, set plus datur histrionibus et adulatoribus quam uere pauperibus. Item, quantum de amore dedisti seculo, et studio seculari, et parentibus, et uix unam micam de amore tuo dedisti Deo, manifestum est quod homo sequitur illud quod amat. Salomon : Quecumque sub sole sunt, uanitatessunt¹⁵⁵⁰. Ieremias : Elongauerunt a me et abierunt post uanitatem et abieceruntme et uani |51va| facti sunt, et Augustinus : "Paleam sequeris, palea efficeris, caue ignem."

5. Set qui diligit aliquem, destruit eius inimicum. Qui¹⁵⁵¹ est amicus huius mundi, inimicus Dei efficitur. Psalmus : Dilexerunt eum in ore suo et in lingua sua mentiti sunt ei. Cor enim eorum non erat rectum cum eo ¹⁵⁵², etc. Si ergo uis esse amicus, destrue eius¹⁵⁵³ inimicos, id est mundum¹⁵⁵⁴. Et sic sicut filii Isræl destruxerunt Ierico, nichil aliud fecerunt, nisi quod septies circuerunt muros Ierico, et ceciderunt. Ierico mundus interpretatur¹⁵⁵⁵. Circuire igitur mundum septies nichil aliud est nisi considerare ipsius nequitias, septem proprietates, que sunt ipsius breuitas, instabilitas, mutabilitas, infidelitas, dolositas, malignitas, aduersitas, inimicabilitas.

_______________

5. Si aliquis uere amat aliquem, numquam diliget inimicum eius, set uere contrariatur Deo, pro quo passus, etc. Salomon : Qui amicus est huius mundi, inimicus Dei constituitur ¹⁵⁵⁶, et Psalmus : Dilexerunt eum in ore suo et lingua, etc., cor autem eorum non erat rectum cum eo. Vtique destrueres inimicum, scilicet mundum, si diligeres Deum. Legitur quod filii Isræl destruxerunt Ierico postquam septies circuerunt eam. Ierico interpretatur luna, et significat mundum. Qui uero perfecte consideraret septem que sunt in mundo, penitus eum subpeditaret, scilicet eius breuitatem, mutabilitatem, infidelitatem, dolositatem, malignitatem, aduersitatem, destructionem.

Breuis est mundialis uita, et multi credunt habere diuturnam, et decipiuntur. Vnde Iob : Gaudium ypocrite ad instar puncti ¹⁵⁵⁷, et dicitur et ab ypo quod est sub, et crisis quod est aurum. O munde, quando uenerunt¹⁵⁵⁸ ad te, numquid satiasti eos ! Sicut qui ponat guttam uini in magnum uas plenum aque¹⁵⁵⁹, et bibit totam aquam illam propter modicum uini apponitum, sic qui bibunt tribulationes et dolores eternos, propter guttam terene dulcedinis. Vnde Bernardus : "Vapor est et ad modicum parens quod eterne felicitas aditum intercludit¹⁵⁶⁰." Sic considerare mundi breuitatem est semel circuire Ierico.

Secundo, uideamus eius instabilitatem, uel mutabilitatem. Ierico sicut luna mutatur. Mali ergo sunt sicut lunatici, qui tempore incrementi insaniunt, qui¹⁵⁶¹ quando splendet mundus, tunc seniunt, et nullam accipiunt corrextionem. De quibus Psalmus : Respiciunt uanitates et insanias falsas ¹⁵⁶². Sicut enim homo apparet tristis, cum domina sua uultum triste ostendit, sic et homo conformat uultui domine sue, id est mundi. Vnde Bernardus : "Tu quidem conformas uultui domine tue, in cuius manibus tui oculi sunt¹⁵⁶³." Sicut oculi ancille in manibus domine sue ¹⁵⁶⁴ . Crescente enim marsupio, crescit et cor, etc. Impletum est marsupium, inflati sunt, et illi tales lunatici sunt.

______________

Consideratio breuitatis est una circumspectio quam breuis est. Multi putant hic diu manere, set dicit Iohannes in Apocalypsi: Gaudium ypocrite ad instar puncti. Ypocrisis dicitur ab ypos, quod est sub, et crisis, quod est aurum. Nonne miser esset, qui sitiret per septem annos, et non daretur ei in fine, nisi una gutta ? Sitis desiderium est. Plures laborant per septem annos pro aliquo domino, et forte numquam accipient. Iterum, stultus esset qui portaret uas magnum absinthii pro una gutta uini. Vnde uigilie multe, breue gaudium. Bernardus : "Quid est uita hominis nisi uapor ad modicum parens ?"

Eadem breuitas habet mutabilitatem. Ierico interpretatur luna, quia uita huius mundi modo splendet et iam obscurabitur. Lunatici incremento lune demant, et alienantur a sensu, ita mundialis homo respexit uanitates et insanias falsas.

Tertio quidem, uideamus mundi infidelitatem, que consistit in duobus, in promisso et commisso. Sic¹⁵⁶⁵ enim haberetur infidelis, uel de aliquo sibi commisso et retento, uel promisso et non soluto. Homo saccus pertusus¹⁵⁶⁶ est, et si quid deposueritis in eo tempore necessitatis tue, qui reddet tibi, quid de studiis |160ra| uel de solitudinibus et laboribus, quod in sacco suo deposuisti tibi reddet. Vnde Propheta : Qui congregauit mercedem in saccum¹⁵⁶⁷. Apostolus : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum seruare ¹⁵⁶⁸, etc. Committamus ergo creditori tali propositum¹⁵⁶⁹ nostrum in mundo. Ita infidelis est mundus in commisso. In promisso. Dicit Deus : "Fac ita et honoraberis et multa bona habebis." Set mundus multa promittit, sicut diurnam uitam et amplos honores, et hiis similia, et contrarium facit, sicut qui inuitat aliquem ad prandium, et eum uerberat et uestimenta sua aufert. Salomon : Hec promissio nequissima ¹⁵⁷⁰.

_______________

Tertio est considerare infidelitatem, et hoc in comisso et in promisso. Vnde illud Aggei de primo : Ponite corda uestra super uias uestras. Seminastis multum et intulistis parum. Comedistis et non estis saturati. Bibistis et non estis inebriati, operuistis¹⁵⁷¹ uos, et non estis calefacti, et qui mercedes congregauit, misit in saccum pertusum. Mundus saccus pertusus est, qui multa obsequia sibi deposita uastauit. Qui igitur in eo mercedes congregat, ponit in saccum pertusum, et ideo dicit Apostolus : Potens est depositum meum seruare, nisi debitor et creditor simul sint. Spiritus malignus loquitur ex parte mundi, promittens plura : "Eris talis et talis", set est sicut aliquis promitteret alii prandium et honorem et cum ueniret ibi auferret capam et omnia uestimenta et nudum et afflictum eum expelleret. Hoc est promissio nequissima, et ideo dicit Apostolus : Nolite conformari huic seculo¹⁵⁷².

Quarto, uideamus mundi dolositatem¹⁵⁷³. Diabolus pretendit speciem boni. Piscatores et ancipes¹⁵⁷⁴ per dolum lucrantur. Piscator habet durum ferum in carne molli, et ita decipit piscem qui putat capere carnem, et capit hamum, et sic strangulatur. Anceps habet pennas preparatas admodum auis, set penne ille uiscate sunt. Credunt tamen alie aues, quod auis est et appropinquant¹⁵⁷⁵, per uiscum retinentur. Mundus est piscator, anceps diabolus. De prima deceptione in Psalmo : Ferum pertranseat animam eius ¹⁵⁷⁶. Item, de secunda fistula, dulce canit Salomon : Sicut capitur piscis hamo et uolucris laqueo, sic homo interpretatur malo ¹⁵⁷⁷.

Quinto, uideamus mundi malignitatem. Apostolus loquens de hiis nouissimis diebus inquid : Totus mundus in malignitate positus est ¹⁵⁷⁸. Vnde, si quid intra mundum habere uultis, de malignitate accipietis, ibi enim discordie, ibi rixe. Set iacetne aliqua pars mundi extra malignitatem ? Non, quia totus mundus, etc. Malignus, quasi malo igne, ignitus, quia usque ad perditionem deuorat ignis ille. Quid diceres si domus inflammaretur, ubi tota substantia tua esset, et tu uolens deliberare substantiam¹⁵⁷⁹ illam in domo consumpseris. Nam omnis qui uiderit te resiliet a te et dicet ¹⁵⁸⁰  : Vastata ¹⁵⁸¹ est Niniue ¹⁵⁸². Mundus : a mundo pauci resiliunt, ergo pauci uident.

_______________

Quarto est dolositatem considerare. Dolus pretendit aliquam speciem boni, sicut piscator habet ferrum sub cibo et anceps habit bitumen, quo capit aues, et canit, et habet aliam auem. Ita diabolus miser putat decipere spiritus mundi, et capitur, lecatrix quasi auis titillans lecatores ad bitumen diaboli. Salomon : Sicut capiuntur aues laqueo, pisces hamo, ita homines in tempore malo, et in Psalmo : Ferrum pertransiit animam eius.

Quinto, considerare malignitatem. Apostolus : In nouissimis diebus astabit periculosum¹⁵⁸³, et alibi : Totus mundus in maligno positus est. Videas igitur si aliqua pars sit extra malignitatem, id est malum ignem. Naum : Niniue, id est mundus, omnes qui uident te resilient a te. Set pauci resiliunt, ergo pauci uident ; et iterum : Vastata est Nineue.

Sexto, uideamus mundi aduersitatem. Aduersatur tibi eunti ad uitam eternam. Dominus in Euuangelio : Da operam liberari ab aduersariis tuis dum es in uia ¹⁵⁸⁴. Iudas est mundus, qui dicit : Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete eum ¹⁵⁸⁵. Et hoc dicit demonibus. Apostolus ad Hebreos, loquitur de Esau in persona malorum : Nec enim inuenit penitentie locum ¹⁵⁸⁶, |160vb| abstulit a Deo, quod redemit pretioso sanguine suo. Vnde Deus rogauit pro discipulis suis, et non pro mundo, pro sequentibus rogauit, et non pro mundo, quia magis abstulerit mundus quam persequtores. Si diligis Deum, ita destrue inimicum eius in corde tuo. Respicite ista et corruent¹⁵⁸⁷ muri Ierico, et maledicti qui redificant Ierico.

_______________

Sexto, aduersitatem considerare. Aduersatur enim omnibus. Nonne diceres eum aduersari tibi qui minueret prebendas et facultates tuas ? Set mundus aufert uitam eternam. Iudas est mundus. Quemcumque osculatus fuero, etc. Blanditur et adulatur, et ideo creditur ei, set dicit Apostolus : Scitote quod uoluit quando non potuit nec inuenit penitentie locum, quem cum lacrimis quesiuit. Consideret immutabilitatem Dei et quot mundus traxit ab eo quos emit sanguine suo, qui sibi non pepercit, in passione redimendo, orauit pro persecutoribus, etc.