Aliquis uehementer se continet propter amorem alicuius puele, quam sperat ducere, ne si ipsa audiret ipsum aliam amare, uel commisceri alteri irasceretur, quia totum eius amorem uellet habere. Iustitia est quedam pulcra puela, et qui continens est iustitie, id est ad utilitatem eius apprehendet illam ¹⁶⁰⁴, nec erit uxor sterilis, set obuiauit ei quasi mater honorificata ¹⁶⁰⁵. Honor enim est filius matris, sicut etiam et patris, ut ait Salomon¹⁶⁰⁶. Non autem contineat propter timorem, nec pro inani laude, set amore iustitie. Est ergo exercitio necessaria.

Quam sequitur refectio. Bernardus, et super hunc locum, Qui non laboret non manducet ¹⁶⁰⁷ : "Preposterus est ordo, ante laborem sumere cibum, et ante premium exigere meritum¹⁶⁰⁸." Vt sapientia est declinare a malo, et facere bonum, et hec est sapientia sanctorum. Ex paucitate facientium possumus arguere difficultatem faciendorum. Cibauit illum pane uite et intellectus. Bona refectio et bonus est panis, quo quis non tantum nutritur, set intellectus etiam illuminatur. Multum quererent clerici talem panem, in foro se inuenire crederent, et talis est iste panis.

_______________

Aliquando est iuuenis ardens in amore puelle, et est continens¹⁶⁰⁹ pro eius amore, quia credit ipsam accipere in uxorem, et propter hoc subdit : et qui continens est iustitie, regalis enim est puella, et in fine apprehendet eam. Set quando homo habet pulcram mulierem, bene pacatus est quantum ad hoc, set si sit infecunda, dolet, unde dicit : Obuiabit illi quasi mater honorata. Salomon : Pater honoratur in filiis, ita mater, cum multas habet proles. Multi sunt continentes pro pecunia, ut auari.

Set post exercitationem, iustum est ut subsequatur refectio, unde subdit : Cibauit illum, etc. Vnde Bernardus super illum locum : Qui non laborat non manducet, etc. : "Preposterus est ordo, ante laborem sumere cibum, et ante premium exigere meritum." Idem, hec est uera sapientia, declinare a malo, et hec est maxima lucra, quod patet : ex paucitate enim facientium potest constare difficultas fiendorum. Panis iste bonus est qui non solum nutrit, set acuit intellectum.

Et sequitur potus : Aqua sapientie salutaris potauit illum ¹⁶¹⁰. Non dicit sapientie carnalis, uel secularis. Multi accurrerent sapientie carnali, uel seculari, et tamen sapientia secularis stultitia est apud Deum ¹⁶¹¹, et sapientia carnis mors est anime. Et quanto enim plus summitur, tanto stultior efficitur, nec mirum, quia qui biberit uenenum, non est mirum si moriatur. In Apocalipsi : Aquas uite gratis dat Dominus¹⁶¹². Salomon pluries in¹⁶¹³ Scriptura innuitur descriptio¹⁶¹⁴ |118vb| ista caritatis : Dilectio Dei honorabilis sapientia ¹⁶¹⁵, et est etiam salutaris. Dominus dixit Samaritane que ad fontem hausit aquam : Da mihi bibere ¹⁶¹⁶ ; si scires qualis sit¹⁶¹⁷, etc., et Dominus : Qui bibit ex aqua hac scitiet iterum, qui ex aqua quam ego do non sitiet, quia fit ei aque uiue fons salientis ¹⁶¹⁸, non etiam prebendam uel prelaturam, set in uitam eternam. Vnde primum dixerat : Si scires, quis est qui postulat a te bibere, libenter dares¹⁶¹⁹. Similiter : O anima, si scires donum Dei, quo potat angelos. In cruce etiam dixit : Sitio ¹⁶²⁰.

_______________

Set cibus non est sine potu, unde subdit : Et aqua sapientie salutaris, etc., et non dicit secularis, que stultitia est aput Deum. Set heu multi sitiunt hanc aquam, scilicet scientiam secularem. Item, non dicit sapientie carnis, illa enim mors est. Qui enim biberit uenenum, non est mirum si moriatur, set certissime si aliquis¹⁶²¹ de scientia seculari curreret. Hic multi irent propter aquam illius, et libenter aurirent de illo. Set dilectio Dei honorabilis est sapientia. Vnde : Omnes sitientes uenite ad aquas ¹⁶²². Nulla anima est in salute¹⁶²³, nisi supserit ex hac aqua. De primo : Qui biberit ex hac aqua, id est scientia seculari, sitiet iterum. De secundo : Qui biberit ex hac aqua quam ego do, fiet de eo fons salientis, id est salire facientis, in uitam ¹⁶²⁴ eternam. Item, nunc dicunt homines : "Certe ego pro magno bono habuero quod uolueris uenire ad me et bibere mecum." Certe similiter et Dominus. Dicit enim anime : Da michi potum. O si sciretis dilectionem Dei qui dicit : Sitio.

Vnde Bernardus : "Non doles tuam crucem, set sitis nostram salutem¹⁶²⁵." Set qui bibit ex aqua temporali, id est de uolubili copia mundi, sitiet iterum, quia omnes huiusmodi aque cadunt in mare. De hac multum biberat ille diues, qui dixit : Mitte Lazarum ut intinguat extremum digiti ¹⁶²⁶, et ita post multum scitiuit, in eo quod fuit fons aque salientis etc. Set illa aqua bene habet uirtutem uini, que facit inuitum salire. Vinum enim facit leuem et iocundum. Bonum esset hoc bibere ad weshel¹⁶²⁷.

Non sufficeret exercitio et refectio, nisi quis esset infirmus. Ideo sequitur confirmatio. Et firmabitur, inquid, in illo et non flectetur ¹⁶²⁸, scilicet ab eo, et continebit eum, sicut clauus continet edificium, quia qui adheret Deo unus spiritus est ¹⁶²⁹, et sequitur : Non confundetur ¹⁶³⁰. Asseres optime ordinati sunt, etiam si dissoluantur, hi citius¹⁶³¹ cadent, sic omnes qui non firmantur in Domino. Set qui huc et illuc uertitur quandoque ad prebendam, quandoque etc., Babilon est.

_______________

Bernardus : "Domine, non doles tuam crucem, set sitis nostram salutem." Diues enim bibit de aquis mundi et iterum sitit, set aqua Domini uere est aqua salutaris. Qui enim bibit ex illa aqua non amplius sitiet, aqua enim Domini salientis, etc. Vnde dicunt homines : "Iste potus facit me salire", set pauci de hac aqua bibere uolunt.

Sequitur de confirmatione, ut etiam homines refectione corporali multum firmantur. Et numquid flectetur ? Non, unde : Et firmabitur illo, etc. qui continebit eum, sicut clauus continet edificium. Propria enim uirtute cito homo flectetur, set certe si homo ab ea flectatur, cito confundetur, ita quod ratio tendat huc, uoluntas illuc.

Post ea tria sequitur¹⁶³² exaltatio. Et exaltabit eum apud proximos suos. Et constitit exaltatio¹⁶³³ in quatuor, si sapiens, si ornatus, si potens uel diues, si notus.

Sapientes enim solebant exaltari et honorari. Sapiens, quandoque tam bene uestitus non exaltatur, et licet sit bene uestitus, adhuc queritur quis sit et quante potestatis. Vnde non multum exaltatur, nisi habeat magnos redditus et pecunias, et licet multos habeat thesauros et munera. Oportet adhuc quod notus sit. Omnia ista innuit dicens : In medio ecclesie aperuit os eius ¹⁶³⁴, et non inutiliter, sicut quidam, qui tota die hyant ore, set impleuit eum Dominus spiritu sapientie et intellectus ¹⁶³⁵, spiritus sapientie quantum ad effectum, ibi enim est sapor in sapida scientia in fide et dilectione, et intellectus quoad intellectum, et ita bene fuit sapiens.

________________

Vnde : Non confundetur. Et exaltat illud apud proximos suos, scilicet postquam confirmatus fuerit. Hec autem exaltatio in quatuor consistit : quatuor enim genera hominum exaltantur.

Homo enim bene sapiens, ex sua sapientia solet exaltari, set aliquando est sapiens, tamen est ignotus, et ideo non ita exaltatur ; et etiam ornatus uestium aliquando exaltant hominem, etsi ista habeat non adhuc bene, quia aliquando parum habet in archa. Vnde diuitie exaltant et si hec habeat, non restat nisi de fama eius dilatetur, et ut habeat bonam famam et tunc exaltabitur. Vnde subdit : In medio ecclesie, etc., et implebit eum Dominus spiritu sapientie, quoad affectum et intellectum.

Non erit nudus set bene ornatus. Vnde sequitur : Stola glorie induit eum ¹⁶³⁶, et hec glosa : "Conuersatio in opere quantum ad proximos, dilectio in mente pro se ipso, et ad Deum¹⁶³⁷." Multi, dum sunt pauperes, |119ra| operationem, conuersationem et candidam stolam habent, et postea, cum ad beneficium eliguntur, cito mutantur, et tales multos et iam bonos faciunt male opinionis, et ita multis bonis nocent. Vnde dicunt prelati quod nesciunt quibus dare possunt, quia de quibus meliorem opinionem habuerint, peius se erunt. Vnus etiam malus magis etiam prouocat ad malam opinionem quam plures boni ad bonam. Duppliciter texitur bona¹⁶³⁸ conuersatio, scilicet ex bonis moribus, qui sunt sub tegmine, et bonis operibus qui sunt stamen. Non sit uestis ex stamine, nisi habeat sub tegmen, quod tenditur in longum, ut boni mores. Stamen uadit undique transuersim. Multi texunt aliam telam, ut qui proponunt studere † hec.† Telas aranearum, subtiles texuerunt ex uisceribus¹⁶³⁹ suis ad capiendum muscas fetidas et tumultuosas. De hoc Ysayas¹⁶⁴⁰. Similiter hii tantum¹⁶⁴¹ student ut capiant unum beneficium temporale, et in fine forte non capiunt, et musca inquieta est prebenda, siue aliud beneficium si appetatur.

_______________

Et numquid erit discoopertus ? Non, stola glorie induet, etc. Stola dicitur a telon, quod est longum. Vnde aliquis, dum est pauper, optimam habet conuersationem, set cum exaltatur non tenet, unde et isti faciunt aliis malas opiniones et etiam aliis detrimentum. Vnde ita est peruersum iudicium hominum quod unus magis prouocat alios ad stultitiam quam omnes alii unum solum ad sapientiam. Certe bonum texere iudicium hominum hanc stolam, unde boni mores et bona conuersatio faciunt hanc stolam, et hic est stola exterius. Boni mores sunt stamen, bone operationes trama. Aliquando faciunt hoc interius, scilicet qui habent¹⁶⁴² bonum propositum, set multotiens dimittunt hoc stamen stare, et numquam texere. Set alii faciunt telam et non stolam, et sicut aranea telam facit ex suis uisceribus ut rapiat muscam ad sui nutrimentum, multi exuiscerant se propter unam prebendam, que est quasi musca, uel propter aliam rem temporalem uolatilem, et non daret unam ulnam istius tele pro multo pretio. Set certe hec tela non erit eis in uestimentum ante tribunal..

Ysayas : Tele ¹⁶⁴³ eorum non erunt eis in uestimentum ¹⁶⁴⁴, quia non sunt¹⁶⁴⁵ uestes nuptiales et quandoque producitur ista tela, precisa ¹⁶⁴⁶ est, inquid, uelud a texente uita mea ¹⁶⁴⁷. Melius est ergo facere stolam, id est bonam conuersationem, quam talem longam telam.

Est ergo sapiens, et uestitus, est etiam diues. Vnde sequitur : Iocunditatem et exultationem thesaurisabit super eum caput eius¹⁶⁴⁸. Non dat ei beneficium quod sit indecens statui eius uel infra statum, set supra. Psalmus : Ponens in thesauris abissos ¹⁶⁴⁹, id est profundi sunt illi thesauri, id est sine base uel fundo. Duo alia sunt, set istos duos thesauros tantum habent in futuro. Contra hec duo : Plorabitis et flebitis, set hec tristitia uertetur in gaudium ¹⁶⁵⁰, scilicet in iocunditatem et exultationem.

_______________

Ysayas : Tele eorum non erunt in uestimentum, set precisa est sepe in medio. Vnde : Precisa est uelud a texente uita mea ¹⁶⁵¹ : dum adhuc ordirer, succidit me. Vnde cum |51ra| credunt accipere illud propter quod laborauerunt, precisa est tela in medio, moriuntur scilicet in medio

Eritne pauper ? Non. Vnde : Iocunditatem, etc. Prima est in hac uita, set sequentes sunt in celo. Set multi habent thesaurum infra statum, aliquando etiam supra statum. Numquid habebit infra statum ? Non. Vnde : Thesaurizabit super eum, et in Psalmo : Pones in thesauris abyssos, abyssus quasi sine basi. Ita enim profundi sunt thesauri Domini quod basim non habent. Iocunditatem et exultationem, etc., respondent aliis duobus in Euuangelio : Plorabitis et flebitis.

Est ergo sapiens, ornatus, bonis moribus, nec est ignotus, immo magnum nomen habet, sicut dicitur in terra de magnate aliquo : "Magni nominis est in terra" ; uel <de> archidiacono suo, etc. : "Magnus homo, magnus clericus, etc." Et ita quasi substantiale amittunt pro accidente. Set hec dixit : Nomine eterno hereditabit illum ¹⁶⁵². Ieremias : Recedentes a te in terra scribentur ¹⁶⁵³ et conculcentur, quia qui in terris scribuntur, quomodo non culcarentur. Psalmus : Periit memoria eorum in sonitu ¹⁶⁵⁴, non memorabor |119rb| nomen Isræl ultra¹⁶⁵⁵, deleantur de libro uiuentium ¹⁶⁵⁶, et scribam hoc est nomen meum : Rex regum et dominus dominantium ¹⁶⁵⁷. Hec est superscriptio illius curie. Quid ualet exaltari temporaliter, et cruciari eternaliter ? Psalmus : V idi impium exaltatum ¹⁶⁵⁸, etc.

_______________

Set eritne occultus dilectus Dei ? Non. Habebitne momentaneum, ut multi habent ? Non, set eternum. Quid ualet habere nomen tantum in terra, cum dicetur : Deleantur de libro uiuentium et alibi : Vocauerunt nomina sua in terris suis ¹⁶⁵⁹. Quidam in tantum intendunt nominibus suis † attentium † quod obliuiscuntur nominum proximorum, ut in curia nomina dignitatum. Vnde Yeremias : Recedentes a te nomina scripta in terra, et in Psalmo : Nec memor eorum ero nominum per labia mea. Et alibi : Vidi impium superexaltatum et eleuatum et transiui et ecce non erat. Item, qui habent officia in curia imperatoris et dignitates, scribuntur eorum nomina in rotulo imperatoris. Ita magnus imperator noster Ihesus Christus habet nomina suorum scripta. Ysayas : Vidi in fronte nomina sua et nomen ciuitatis et in uestimenta rex regum et dominus dominantium ¹⁶⁶⁰.