Sermo 73.
Paris, Mazarine 1026, fol. 66ra-66vb
[marg] De eodem
Item de eodem
- Quot panes habetis? (Marc. VIII. 5). Notandum est quod per istos septem panes qui dantur illis qui per triduum confessionis, contrictionis,confessionis, contrictionis inv. P2 satisfactionis Dominum sustinent, possunt intelligi illa septem que sunt penitentibus necessaria [66rb] :necessaria] scilicet add. P2
- Primus panis
3063
est pia consolatio. Eccli. VII. (38), Non desit plorantibus consolatio et cum lugentibus ambula. Fragmenta huius panis sunt :
-
- Gaudium contra dolorem. Ps. (XCIII. 19), Secundum multitudinem dolorum meorum in corde meo, consolationes tue letificaverunt animam meam.
- Quies contra laborem. Ysa. XXXII.
3064
(18), Sedebit populus meus, ecce requies, in pulchritudine pacis.
- Securitas contra timorem. Zac. In fine. (XIIII. 11), Sedebit Ierusalem secura. De hiis tribus Sopho. III.
3065
(13), Pascentur, ecce gaudium, gaudemus enim cum patimur,
3066
et accubabunt, ecce quies, et non erit qui exterreat te, ecce securitas.
- Secundus panis
3067
est in bono confirmatio. Eccli . V. (12), Esto firmus in via (Domini). Fragmenta huius panis sunt :
-
- Vanitas contra mundum. Eccles. V. (9), Vanitas vanitatum, etc. I. Io. II. (17), Transit mundus. Bernardus:
3068
„Melius est, etc.“
3069
- Feditas contra carnem. Gregorius:
3070
„Nichil tantum valet ad domanda carnis desideria, quam cogitare qualis ipsa sit mortua.“
3071
- Fidei firmitas contra diabolum. I. Pe. In fine: (V. 9), Cui resistite, etc.
- Tertius panis est devota oratio. Iac. V. (16), Ora pro invicem ut salvemini. Fragmenta huius panis sunt:
-
- Propositum non recidivandi.
3072
Eccli. XXI. (1), Filii, peccasti, non
3073
aditias iterum, etc.
- Intentio perficiendi. Ad. Phil. I. (9), Hoc oro ut caritas vestra magis ac magis habundet, etc.
- Desiderium perseverandi.
3074
Eccli. III. (4), Qui diligit Dominum, exorabit pro peccatis, et continebit se ab illis, etc.
- Quartus
3075
panis est passionis Christi
3076
recordatio. Ad He.
3077
XII. (3), Regogitate eum qui talem sustinuit. Fragmenta huius panis sunt circumstantie passionis, scilicet :
-
In Trenis. III. (19), Recordare paupertatis (et transgressionis meis), etc. Et Dominus dicit: Ionas. I. (12),
3078
Mittite me in mare, id est recolite me missum in amaritudinem passionis, et cessabit mare, id est amaritudo penitentie, a vobis. Unde Iob. VI. (7), Quod
3079
prius nolebat tangere anima mea, nunc, pre angustia, scilicet quoniam recolo sustinuisse Dominum pro me, cibi
3080
mei sunt.
- Quintus
3081
est misericordie divine recordatio. In Tren.
3082
III. (22), Misericordie Domini, quod (non sumus consumpti), etc. Fragmenta huius panis sunt triplex eius misericordia:
-
- Prima quia
3083
peccatorem misericorditer expectat ad penitentiam. Sap. XI. (24), Dissimulans peccata hominum, etc. Ad Ro. II. (4), An ignoras quoniam benignitas, etc.
- Secunda quia
3084
misericorditer penitenti condonat. Iere. III. (7), Revertere ad me, etc.
3085
De filio prodigo,
3086
(Luc. XV. 11).
- Tertia quia
3087
quiescentem a peccato misericorditer salvat. Ysa. XXX. (15), Si
3088
revertamini, etc. Ad [66va] Thitum. III. (5), Non ex operibus, etc.
- Sextus panis est perpetue mortis evasio. Psal. (CXXIII. 7), Laqueus contritus est, etc. Fragmenta huius panis sunt:
3089
-
- Ignis.
- Sulphur.
- Et spiritus procellarum, que sunt pars calicis dampnatorum.
Septimus panis est premii expectatio. Ysa. LXIIII. (4), Oculus non vidit, Deus, absque te, que preparasti expectantibus te.expectantibus te] diligentibus te P2 Fragmenta huius panis sunt :
- Omnium delectabilium apprehensio. Psal. (XVI. 15), Satiabor cum apparuerit gloria tua.
- Sanctorum omnium associatio. Ps. (CXXXII. 1), Ecce quam bonum, etc.
- Dei visio. Ysa. XXXIII. (17), Regem in decore suo videbunt, etc. Ps. (CVI. 42), Videbunt me, et letabuntur.
- Notandum quod per paucos pisciculos qui panem condiunt possunt intelligi exempla sanctorum, que exempla laborem penitentie dulcem reddunt. Iob. XXXIII.Iob. XXXIII.] Iob. XXIII. P2 (27), Respiciet homines, etc. Peccator enim dum sanctorum exempla considerat, id est illorum militiam considerat,id est illorum militiam considerat] quasi millorum iustitiam considerat P2 quam genus culpeculpe] culpa P2 fuerit quiqui] quod P2 peccavit, minus se percussum quam merebatur agnoscit. Gregorius:Gregorius, Epistolae (77, 764B), («Et quidem haec esse sine gravi labore et taedio nequaquam possunt. Sed recordemur labores praecedentium, et dura non erunt quae toleramus.») „Labores precedentium patrum recolamus et tunc gravia non erunt que sustinemus.“et tunc gravia… sustinemus] et tunc non erunt nobis gravia que sustinemus P2
Et bene per paucos pisciculos sancti figurantur:
3097
- Quia et pauci sunt. Mt. XXII. (14), Multi sunt vocati, pauci vero electi.
- Quia sibi contemptibiles sunt. I. Ad Cor. IIII. (9), Spectaculum facti sumus mundo, etc. Hoc autem significatur per diminutium.
- Quia induti sunt lorica penitentie, sicut piscis tunica squame.
- Quia alati
3098
pennis virtutum.
- Item
3099
piscis superenatat ad fontem aque dulcis. Ita sancti non contenti delitiis que dantur in vita, semper hanela(n)t
3100
ad illas que dantur in patria.
- Item quia
3101
piscis licet vivat in aquis fetidis, tamen non fetet. Sic et ipsi conversantes inter fetidos peccatores non fetent.
3102
- Item
3103
quia sicut piscis dimersus in aquis statim surgit, sic et ipsi in adversitatibus.
- Item
3104
quia sicut piscis cor habet in capite, ita sancti habent
3105
in capite, id est Christo.
- Fragmenta istorum pisciculorum sunt doctrina verborum, gravitas morum, extollencia operum ut martiriorum et huiusmodi. I. Ad Thi. IIII. (12), Exemplum esto fidelium, in verbo, in conversatione et in caritate, etc. Hiis fragmentis implentur septem sporte, id est corda universorum, que in fonte vite se colloquant ne ab humore eternitatis arescant, et eterne retributionis palmas expectant. Sporte enim de iunco et palmarum foliis [66vb] texuntur. Item Mt. V. (21), Non occides nec te, nec proximum. Se ipsumSe ipsum] Notandum est quod se ipsum P2 occidit quis tripliciter, scilicet :scilicet om. P2
- Per peccatum cogitationis. Sap. I. (3), Perverse cogitationes separant a Deo. Sap. XVI. (14), Homo per malitiam occidit animam suam. Iob. V. (2), Virum
3108
stultum interficit iracundia, dum parens non sibi videret,
3109
parvulum occidit invidia, quia istud peccatum minores persequitur.
- Per peccatum locutionis. Sap. I. (11), Os quod mentitur occidit animam. Prov. XVIII. (21), Mors et vita in manibus lingue. Idem XXI.
3110
(23), Qui custodit os suum et linguam, etc.
- Per peccatum operis. Ad Ro. VI. (23), Stipendia peccati mors, etc, scilicet eterna. Ad Ro. VIII. (13), Si secundum carnem vixeritis, id est secundum desideria carnis, moriemini, scilicet morte nature citius, (morte) etiam culpe,
3111
et morte eterna. Tales multociens sicut aper scienter in gladium irruunt, sicut fecit Saul I. Reg. XXXI. (4), et armiger eius ad exemplum illius.
- Item notandum:notandum om. P2Non occides, scilicet alium :
- Gladio. Mt. XXVI. (52), Omnes qui acceperint gladium, gladio peribunt. Gladio, scilicet divine sententie, quod erit sicut dicit Ysa. XI. (4), quando spiritu labiorum suorum interficiet impium. Vel gladio ad litteram peribunt.
3113
- Necessaria subtrahendo. (Lactantius):
3114
«Pasce fame morientem.» Quod si non feceris, occidisti.
- Exemplo. Ysa. III. (5), Corruet populus, vir ad virum,
3115
id est ad exemplum
3116
viri. Gregorius:
3117
«Tot mortibus digni sunt, cot perditionis exempla (subditis suis dederunt), etc.» In Exo. XXI.
3118
(33), Si quis aperuerit cisternam, etc. Contra tales Iere. LI.
3119
- Fraudem faciendo. Eccli. XXXIIII. (25), Panis egentium vita pauperum est; qui defraudat illum, homo sanguinis est.
Notes
3064.
Ysa. XXXII.] Ysa. XXIII. P2
3065.
Sopho. III.] Sopho. IIII. Pm, P2
3066.
cum patimur Pm, cum pascimur P2
3069.
Melius est, etc.] Quere eam supra add. P2
3071.
qualis ipsa sit mortua] qualis sit ipsa futura mortua P2
3072.
non recividandi] non relabendi P2
3074.
perseverandi] perficiendi P2
3078.
dicit: Ionas II. Pm, in Ionas II. P2
3080.
cibi mei Pm, cibus mei P2
3081.
quintus] quintus panis P2
3082.
In Tren.] Unde in Tren. P2
3085.
«Ad me revertere, et non est reversa.» (vulg)
3086.
De filio prodigo] Exemplum de filio prodigo P2
3097.
figurantur] significantur P2
3098.
alati] altati etiam sunt P2
3108.
virum Pm, P2, vere (vulg)
3109.
dum parens… videret om. P2
3110.
Idem XXI.] Idem XXII. Pm, P2
3111.
multe etiam culpe Pm, morte etiam culpe P2
3113.
Vel gladio… peribunt] Ut gladio ad litteram P2
3114.
Lactantius] Augustinus Pm, P2; Lactantius, Divinarum institutionum (6, 674), («Et alibi: Pasce fame morientem.»)
3115.
«Et irruet populus, vir ad virum» (vulg)
3116.
id est ad exemplum] id est exemplum P2
3117.
Gregorius, Regula pastoralis (77, 54B) («Tot mortibus digni sunt, quot ad subditos suos perditionis exempla transmittunt.»)
3118.
In Exo. XXI.] dicitur add. P2
3119.
Iere. LI.] dicitur add. P2 (lacune également dans Pm et P2)