[Thème] Tu et filii tui etc. Vulgatum est et notabile satis dictum illud poeticum ²²²⁸  : « Non minor est uirtus, quam querere, parta tueri. » Ex quo dicto accipio argumentum quod si non est minus uertuosum parta tueri, id est custodire reperta quam querere seu laboriose acquierere non habita, per oppositum non est minus uitiosus qui cum laboribus gradum dignitatis adeptus sui status reuerentiam non custodit quam qui humilibus contentus, ex sola pigritia altiora non querit, ad alta se non humiliat nec disponit. Dicit beatus Bernardus ²²²⁹ quod melius est cum humili plebe saluari quam in sublimitate cleri deterius uiuere et fortius cruciari. Et beatus Augustinus ²²³⁰ dicit : « Nihil facilius hominibus episcopi uel presbiteri officio, si perfunctorie |217vb| res agatur, id est male et transitorie, set nihil apud Deum dampnabilius et econtra difficilius et nihil apud Deum beatius, si eo modo militetur, quo noster imperator iubet. » Apparet ergo quod gradum dignitatis habere et honestatem status sui non seruare, uitiosum est et dampnabile apud Deum. Modo sic est quod status sacerdotum, principue prelatorum, si bene seruetur, est exemplaris forma recte uiuendi subditorum. Prima canonica Petri (5, 3) : forma facta gregis ex animo. Ideo sicut ²²³¹ procedit in formatione corporali membrorum, formando prius membrum illud quod ceteris uitam influit, ita nos artificialiter ymitantes naturam procedere debemus in formatione spirituali, quam uocamus informationem morum, ut scilicet inchoemus a capite a prelato qui ceteris uitam, id est uiuendi formam et modum, tribuit. Ita fecit Dominus : uolens informare sacerdotes Veteris Testamenti incepit ab Aaron summo sacerdote dicens uerbum primo propositum : tu et filii tui etc., indicens eis solam custodiam status sui. Synodus ista congregata est propter informationem uel reformationem sacerdotum, non quidem Veteris set Noui Testamenti, et ideo quod olim dictum est Aaron et filiis suis, hoc ego dico nunc capiti et membris huius congregationis. Tu et filii tui custodite sacerdotium uestrum. Ubi notantur tria ex quibus redditur quis sollicitus ad custodiam rei commisse sibi et nos debent sollicitos reddere ad custodiam sacerdotii. Primum est quia ad hoc fauo|218ra|rabilius elegimini, indicitur nobis personalis residentia, tu et filii tui. Secundum quia super hoc inexcusabilius exigimini, preponitur nobis pastoralis prouidentia, custodite. Tertium quia propter hoc honorabilius erigimini, opponitur nobis patronalis prosidentia, sacerdotium uestrum.

[I] Quantum ad primum quod uos qui fauorabilius elegimini, teneamini ad residentiam personalem, hoc notatur optime in pronomine secunde persone, tu, et in nomine relationis, filii. Docent grammatici quod pronomen ideo dicitur non quia nomen pro eo, set quia ipsum pro nomine seu uice nominis ponitur. Ergo tu pronomen secunde persone, tu qui personatum habes in ecclesia et es sacerdos post Deum in ea, tu pronomen non debes alium pro te ponere. Illa non est natura pronominis set tu pronomen pro alio positus es in ecclesia, scilicet nomine et uice Dei, ut tu, non alius, pro te sis personaliter presens sicut ipse presens est omni rei. Si ergo curam tuam dimittis et ponis alium pro te, tu facis nouam grammaticam, mutas naturam pronominis. Hoc idem notatur in nomine relatio filii. Dicunt enim ²²³² logici quod relatiua sunt simul natura. Ergo ex hoc ipso quod estis filii ad personalem coexistentiam, tenemini ut cuilibet uestrum dicat ecclesia quod ipse personaliter officiare tenetur : filii tu semper mecum es, Luc. XV (31). Set heu sunt hodie multi similes coturnici que raro uel numquam inuenitur cantans in agro, nisi quando granum est ibi. Sunt multi prebendati qui raro uel numquam inueniuntur cantantes in choro, |218rb| nisi quando est ibi granum, quando exspectant temporale luctum ; recepta distributione statim de choro recedunt. Sic multi curati qui raro uel numquam inueniuntur residentes in parochiis suis, nisi tempore grani uindemiarum uel messis, aliis temporibus anni discurrunt mundum, secuntur curias magnatum, implicant se secularibus negotiis in detrimentum animarum suarum. Filii Agar qui exquirunt prudentiam que de terra est, negociatores Baruc figurati sunt per illos filios de quibus dicitur I Reg. II (12-13) : filii Hely filii Belial nescientes officium sacerdotis ad populum. Illi filii sciebant optime et sciunt hodie adhuc multi officium populi ad sacerdotem dicebant (I Reg. 2, 16) : da mihi alioquin tollam ui. Optime sciunt sacerdotes recipere oblationes et donaria a subditis, et utinam nihil tollerent ui ab eis ! Set officium sacerdotis ad populum ipsi nesciunt uel saltem fingunt se nescire, quia non faciunt, auertant non soli illi qui sic deficiunt, ymmo superiores qui dissimulant et non corrigunt. Quam turpiter percussus est Hely cum filiis suis quia eos ut debuit non correxit ! Bene legimus quod ipse corripuit eos quandoque dicens (I Reg. 2, 24) : nolite filii mei non est hoc bona fama quam audio de uobis quia tamen non cum tanta seueritate quanta oportuit, ideo cum eis percussus fuit et iuste, quia dissimulatio prelati et facilitas uenie |218va| prebent incentiuum et audaciam delinquendi. Juxta illud Jer. VII (18) : filii colligunt ligna, id est accumulant sibi peccata, et patres succedunt ignem, id est incentiuum delinquendi prestant dum ista dissimulant. Propter hoc superiori prelato et suis subditis dictum est illud Num. XVIII (1-2) : tu et filii tui sustinebitis peccata sacerdotii uestri et fratres tuos filios Leui sumes tecum qui presto sint et ministrent tibi. Tu autem et filii tui ministrabunt in tabernaculo testimonium.

[Division 2] Ubi notantur quatuor que debent nos sollicitos reddere ad personalem custodiam subditorum, primum quia non estis mercenarii set hereditarii successores, tu et filii tui. Secundo quia inter eos et Deum estis necessarii intercessores, sustinebitis peccata sacerdotii uestri (Num. 18, 1). Tertium quia estis ordinarii, non accessores, fratres tuos filios Leui sumes tecum (Num. 16, 10). Ordinarii est assumere adiutorem. Quartum quia estis gratie Dei ministri et dispensatores, tu autem et filii tui ministrabitis etc.

[a] Circa primum nota quod carpentarius uel lathomus qui pro mercede reparat domum ruinosam, plus habet oculum ad peccuniam lucrandam quam ad ruinam domus reparandam. Si uidet domum ruere, parum curat, ymmo gaudet quandoque propter mercedem quam exspectat, set ille qui hereditario iure domum inhabitat, non habet oculum ad mercedem siue spem mercedis, ruinas eius restaurat, dampnum ruine scit esse suum. Ecce |218vb| tu et filii tui possidetis. Vides domum tuam tota die ruere in scandalis. Vides ruinam in multis lateribus, in personis multis tue cure subiectis. Multiplicata est in eis ruina (Ps. 105, 29). Ex quo filius es et heres, tu teneris reparare ruinas, emendare deffectus ; alias, si non facis, dampnum ruine reuertetur super te, quia si lapsus fuerit erit anima tua pro anima illius, III Reg. XX (39). Dampnum ruine imputabitur tibi. Ruina hac sub manu tua, Ysa. III (6). Modo ponamus quod tu repares ruinas. Vide an tu facias tamquam heres, filius uel tamquam mercenarius. Si in correctione et in punitione deffectuum tu habes principaliter oculum ad mercedem et peccuniam extorquendam magis quam ad conscienciam subditi emendendam, iam tu non es dignus uocari filius set uilis mercenarius, similis filio prodigo qui dicebat in Luca (15, 19) : iam non sum dignus uocari filius tuus, fac me sicut unum de mercenariis. Figuratus fuit ille qui talis est per illum Jacob qui tamquam mercenarius habitabat in domo Laban dicens (Gen. 31, 41) : immutasti mercedem meam decem uicibus. Ille pro mercede debuit habere oues maculosas. Ideo accepit uirgas et decorticauit eas in parte ad quarum aspectum oues concipiebant fetus maculosos. Jacob uolens habere pro mercede oues maculosas significat illum. Si aliquis talis est qui plus uult habere sub cura sua homines |219ra| maculosos, criminosos, quos punire possit et ab eis peccuniam extorquere, quam uellet habere innocentes et iustos, talis decorticat uirgas in parte. Virga correcta in ²²³³ parte decorticatur, quando decorticatur bursa et non corrigitur consciencia quod puniuntur subditi set non emendantur. Videntes hoc oues subditi concipiunt ²²³⁴ fetus maculosos, maculosa proposita cogitant quod secure possunt enormia committere ; si deprehendantur, poterunt similiter per bursam suam euadere. Dicebatur in ueteri lege in Leuitico (6, 30) : hostia que ceditur ²²³⁵ pro peccato. Quando subditus punitur pro suo delicto, hostia hec non debet comedi set igne comburi, quia correctio talis non debet procedere ex auida cupiditate set ex feruida caritate, timere debent qui contrarium faciunt ne contingat eis quod contigit filiis Aaron, de quibus dicitur in Leuitico (10, 1-2) quod quia posuerunt ignem alienum in thurribulis et egressus ignis a Domino deuorauit eos et mortui sunt. Ignis proprius est caritas, ignis alienus est cupiditas. Sicut enim ignis in materia aliena ut ligno uel stupa continue crescit, satiari non potest, sic cupiditas insatiabilis est. Non satiantur oculis eius diuitiis (Eccle. 4, 8). Cupiditas est ille ignis qui numquam dicit sufficit, Prou. XXX (16). Illi ergo ponunt ignem alienum in thurribulum qui tribulant et puniunt subditos moti non ex hylaritatis feruore, qui est ignis proprius ²²³⁶ , set ex cupiditatis |219rb| ardore, qui est ignis alienus. Timere habent illi ne egrediatur super eos ignis ultionis diuine, de quo in Ps. (Deut. 32, 22) : ignis succensus in furore meo.

[b] Circa secundum nota quod ad hoc sunt data ecclesiastica beneficia, ut beneficiati supportent peccata populi apud Deum per orationum suffragia. Ita dicitur prima questio primo ²²³⁷ [capitulo] : « Ipsi sacerdotes pro populo interpellant et peccata populi comedunt (Osee 4, 8) quia suis precibus ea delent atque consumunt », et hoc iustum quia nos qui uiuimus de beneficiis aliorum, sustineamus peccata eorum. Si bona suscepimus de manu Domini, mala autem quare non sustineamus, Job (2, 10). Quod autem ad hoc data sunt beneficia habetur expresse Num. XVIII (8) : ecce dedi tibi et filiis tuis custodiam primitiarum mearum. Custodiam dicit non omni uel possessioni cuidam. Bernardus ²²³⁸  : « Bona ecclesiarum patrimonia sunt pauperum. » Sequitur (Num. 18, 18) : et omnia que sanctificata sunt a filiis Israel tradidi tibi et filiis tuis pro officio sacerdotali. Ecce quod beneficia sunt data pro officio et ideo in detrimentum anime sue recipit beneficium qui non exercet officium. Timere debet qui talis est ne contingat ei quod contigit illi Oza in II Reg (6), de quo legitur quod quia extendit manum ad sustentandum archam Domini declinantem, percussus est a Domino et mortuus subito. Ubi dicit quod ipse archam propriis humeris portare debebat et imposuit eam plaustro, ita quod solam manum extendit, non humerum supposuit. Similes sunt illi Oza qui imponunt mercena|219va|riis onus ecclesie quod tenentur ferre propriis humeris, qui solam manum extendunt ad archam ²²³⁹ , quia manum habent extentam ad recipiendum beneficium pro sustentatione sui et suorum set non subponunt humerum ad onus portandum, non exercent officium contra tales qui sunt ualde multi. Proponit grauem queremoniam Ysaias (51, 18) nomine matris ecclesie : non est sustinens eam ex omnibus filiis quos genuit etc.

[c] De tertio nota quod ordinarii est assumere adiutorem et ad litteram Leui interpretatur assumptus ²²⁴⁰ . Ergo filii Leui sunt illi qui assumuntur ab ordinariis adiutores, consiliarii uel ministri. II Paral. XXIX (34) : fratres eorum Leuite adiuuerunt eos. Ad litteram ad detrahendum pelles animalium, illud erat antiquitus officium Leuitarum excoriare animalia que offerrebantur ²²⁴¹ in holocaustum, et uere uidetur quod inter omnes officiales ecclesie, illi qui melius retinuerunt officium suum sunt Leuite. Vix Parisius in martello inueniuntur tot excoriatores sicut in curia unius magni uiri principis uel prelati breuiter consiliarii, cubicularii ²²⁴² , quicumque ministri, per quos habetur accessus ad dominum, fere quot accessores tot excoriatores, et conuenit frequenter quod ibi fiunt diuites et habundant ubi principales domini indigent. Utinam superiores auerterent et facerent eis iuxta uaticinum Malachie (3, 3) quod conflarent ar|219vb|gentum eorum et purgarent filios Leui.

[d] De quarto nota quod minister nomen est humilitatis. Sic nos existimet homo ut ministros Christi etc. etiam prima Cor. (4, 1), et reuera si uentus superbie nocet quibusdam hominibus, summe nocet illis qui sunt sublimati in dignitatibus. Arbores enim quanto sunt situate in altiori loco, tanto sunt in maiori periculo subuersionis a uento. Item dicit beatus Augustinus ²²⁴³ de ²²⁴⁴ prelato qui inter nos quanto in loco superiore, tanto in periculo maiore uersatur. Fiat ergo iuxta consilium Saluatoris in Luca (22, 26) : ut qui maior est nostrum fiatminor et qui precessor est sicut ministrator. Set dicit (Num. 18, 2) : ministrabitis in tabernaculo, non dicit in templo. Olim Moyses in tabernaculo suo fecit duo cherubim que habebant aspectum ad propiciatorium, set diu post Salomon in templo fecit alia duo que aspiciebant ad exteriorem domum. Cherubin, plenitudo sciencie ²²⁴⁵ , significat sacerdotem de quo Malachie II (7) : labia sacerdotis custodiunt scienciam. Olim cherubin sacerdotes habebant oculum ad Deum ut faceret ²²⁴⁶ cum peccatoribus propicium. Modo habent oculum ad exteriorem domum, ad exteriora bona congregandum. Primo Paral. (23, 32) dicitur : Leuite custodiant obseruationes tabernaculi et ministrent in domo Domini. Item dicit tabernaculum testimonii : nos sacerdotes predicatores principue sumus illi quibus in Actibus Apostolorum (1, 8) dictum est : eritis mihi testes Jerusalem etc. et in eodem (Act. 10, 42) : precepit |220ra| nobis predicare populo et testificari. Modo iste qui habet testes pro se contra quos nihil potest excipi, lucratur de facili causam suam quia olim testes Domini ad plebem erant sine exceptione. Virtute magna reddebant apostoli testimonium (Act. 4, 33). Dominus testimonio et predicatione eorum infinitas animas lucrabatur, set hodie tot excipiuntur contra nos in uita et moribus et in sciencia quod testimonium nostrum nemo accipit (Jo. 3, 32). Dominus totum perdit, dyabolus lucratur per astutiam suam totam. Unde debet examinari et probari qui mittitur predicare populo et testificari. Prima Thy. III (7) : oportet illum testimonium bonum habere ab hiis qui foris sunt ne in obprobrium incidat et in laqueum dyaboli. Faciat ²²⁴⁷ ergo quibus incumbit ²²⁴⁸ mittere iuxta illud Act. VI (3) : considerate fratres ex uobis uiros boni testimonii plenos Spiritu et sapientia quos constituamus super hoc opus.